Tưởng không, lại có chuyện để nói

Đọc trên mạng bài Quê nhà chuẩn bị đón cố Tổng bí thư Đỗ Mười

...Bàn thờ tổ tiên cùng bố mẹ cố Tổng bí thư Đỗ Mười đặt ở gian chính giữa, treo đôi câu đối của GS Vũ Khiêu. Câu đối có nội dung: “Quốc thái dân an lôi công đức / Phượng vũ long phi bái tiền đường”, với ý nghĩa nhắc nhở con cháu nhớ về tổ tiên... 

-----------------------------------------------

Gs VŨ KHIÊU ƠI !

KHỔ LẮM ... NÓI MÃI

Quốc thái dân an lôi công đức
Phượng vũ long phi bái tiền đường

Câu đối trên, nghĩa là gì ? Nếu người trả lời không phải là Gs Vũ Khiêu thì sẽ nói ngay: Nghĩa là lốn nhốn. Vì câu đối này bị các lỗi thuộc về hiểu biết sơ đẳng của người làm câu đối như người đánh cờ tướng, trước hết phải hiểu biết như thế nào là nước cản. Nếu chưa sạch nước cản thì đừng chầu rìa bên bàn cờ ! Câu đối trên là do Gs VK viết tặng Tổng Bí thư Đỗ Mười, treo bên bàn thờ gia tiên, mắc các lỗi:

* Về niêm luật
- Từ thứ hai ở 2 vế đều là thanh trắc, từ thứ sáu ở 2 vế đều là thanh bằng không đối dấu

- Phượng vũ long phi (phượng múa rồng bay), thành ngữ chỉ về động từ, không thể đối với quốc thái dân an (nước thái bình, dân an vui), câu tụng trong kinh cầu an chỉ về tính từ !

* Chữ nghĩa dùng không chuẩn

- Từ lôi 擂 ngĩa là ném, đâm, đánh (thuộc động từ như nổi trận lôi đình), còn nghĩa nữa thuộc danh từ như Lôi Đài, nhưng không thể coi là chỗ thờ khi chỉ dùng từ lôi. Như vậy, ba từ lôi công đức là không hợp nghĩa ở câu đối này, nếu không nói là "chơi xỏ". 

- Phượng vũ long phi (phượng múa rồng bay) chẳng thể hiện gì về hoạt động của một vị lãnh đạo cao cấp, cứ như Gs Vũ Khiều mô tả về bức tranh vẽ của Họa sĩ hoặc hoạt động của các Nghệ sĩ múa, hoặc tệ hơn như câu dân gian ví von đối với những kẻ ba hoa phét lác "nói như phượng múa rồng bay".

Ngài Gs thiếu gì chữ, sao không viết:
Quốc thái dân an, ghi đức lớn
Thời bình thế thịnh, nhớ ân sâu !

Các văn tự treo trên và bên bàn thờ, hà tất cứ phải nói đến hương nến, bái lạy, xôi gà...có cũng tốt, nhưng lạc lõng với chủ đề thì không nên. Mà câu đối này lại sinh cái vô lý ở chỗ đang nói về công đức, bỗng tòi ra cảnh phượng vừa múa, rồng vừa bay lại vừa chui vào bái lễ ở tiền đường. Có Trời cũng không hiểu được cấu tứ ngữ cảnh trong câu đối này (!) 

Bài này nữa là 5 bài, tôi phê phán về câu đối và văn tế của Gs Vũ Khiêu. Thực lòng mà nói, tôi rất ái ngại mỗi khi đụng đến vị cao tuổi, nhất là một trí thức được gọi là "cây đa cây đề" trong làng cầm bút, mà lại bút Hán - Nôm ! Nhưng không thể khác khi nhìn thấy những tác phẩm ra lò từ sự chắp vá tùy tiện của những người có học. Khổ nỗi, cũng vì người ta sính ngoại, thấy Gs chêm pha Hán-Nôm vào tưởng sang, nên càng coi là vinh dự khi được Gs đề tặng. Nhưng nghĩ cho cùng cũng chắng sao, ta ăn canh tập tàng vẫn cho là ngon thì chữ nghĩa tập tàng nó cũng vậy (!) Đáng tiếc, trên dải đất Văn hiến có các Danh nhân cỡ bự, mà bà con ta cho treo câu đối như rứa thì quá dễ tính !

Đây là điều bất đắc dĩ tôi phải làm ngoài ý muốn. Mong các bạn cảm thông !

05-10-2018
Lê Khả Sỹ